Wśród maszyn budowlanych należy również wymienić maszyny proste. Maja one bardzo praktyczne znaczenie i warto trochę poświecić czasu, aby się z nimi zapoznać. Są one stosowane przez ludzi już od dawna, a obecnie ułatwiają nam wiele prac na budowach. Podstawowe maszyny proste dzieli się na obrotowe i przesuwne. Duże znaczenie ma dźwignia. Zasadą jej działania jest uzyskanie siły większej niż siła przyłożona. Jej budowa jest prosta, nieskomplikowana – na osi zawieszona jest sztywna belka. W zależności od położenia osi w stosunku do przyłożonej siły rozróżniamy dźwignię dwustronną i jednostronną. Siła przyłożona do dźwigni jest odwrotnie proporcjonalna do długości jej ramienia. W dźwigni jednostronnej mamy jedno ramię. Aby uzyskać korzystny efekt przełożenia sił musimy działać określoną siłą w górę, zamiast w dół jak to ma miejsce w dźwigni dwustronnej. Oba rodzaje mechanizmów mają obecnie duże zastosowanie jako samodzielne urządzenie lub jako elementy bardziej złożonych mechanizmów, np. dźwignia hamulca, dźwignia zmiany biegów, popularny lewarek. Zasadę dźwigni wykorzystuje się nawet w sztukach walki, przy odpowiednim chwycie przeciwnika uzyskujemy zmierzony korzystny efekt walki.
Również ważnym mechanizmem jest równia pochyła. Jest to rodzaj płaskiej powierzchni nachylonej pod pewnym kątem do poziomu. Zasada równi była wykorzystywana przez ludzi jeż od czasów starożytnych, np. na przykład do budowy piramid w starożytnym Egipcie. Ważne jest tutaj przyspieszenie, jakie uzyskuje ciało poruszające się po takiej powierzchni.