Istota działania takich maszyn polega na przemianie jednego rodzaju energii w drugi, inny. Może to być przykładowo zamiana energii naturalnej, która występuje w przyrodzie na energię mechaniczną. Wyróżniamy tutaj silniki wodne, wiatrowe, spalinowe, elektryczne i inne w zależności od tego, jakie rodzaje energii przetwarzają. Wśród maszyn energetycznych wyróżnia się również maszyny, których zadaniem jest takie przetworzenie energii, który daje efekt jej powiększani a, tak jak dzieje się to w pompach czy sprężarkach. Istnieją też takie maszyny energetyczne, jak np. prądnice elektryczne, które wytwarzają energię mechaniczną. Duże znaczenie w tej grupie maszyn mają silniki spalinowe. W silnikach tych wykorzystuje się sprężanie i rozprężanie gazów. W silnikach elektrycznych energia elektryczna jest zamieniana na energię mechaniczną. Silniki hydrauliczne są to silniki, które wykorzystują energię kinetyczną lub potencjalną cieczy zmieniając ją w energię mechaniczną.
Grupą silników wykorzystywaną przez ludzi już od dawna są silniki wiatrowe, czyli tzw. wiatraki. Istotą działania wiatraków są ruchome skrzydła napędzane siłą wiatru. Wiatraki były już stosowane przez Persów w IX wieku. W Europie pierwsze wiatraki zaczęły powstawać w XII wieku. Służyły one wtedy do mielenia zboża. Później stosowano je do różnych innych praktycznych celów, na przykład do mielenia drewna na papier, mielenia tytoniu , wyciskania oleju itp.